مطالعة ژنتیکی بعضی صفات مورفولوژیکی ریشة چغندرقند از طریق تجزیة دای ‏‏آلل و روش gge‏ـ بای‏پلات

به‏منظور مشخص‏کردن نحوة کنترل ژنتیکی و وراثت‏‏پذیری تعدادی از صفات مورفولوژیکی ریشة چغندرقند که می‏‏توانند برای افزایش عملکرد ریشه، عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال در چغندرقند زمستانه مفید باشند، از تلاقی دای‏‏آلل و روش ‏بای‏پلات داده‏‏های دای‏‏آلل استفاده شد. بدین منظور، نه ژنوتیپ به نام‏‏های 7112-36، 7173، 474، 452، 261، 436-104، sb-firoz، rr607 و 436 به‏صورت دای‏‏آلل یک‏طرفه تلاقی داده شدند. والدین به همراه 36 هیبرید حاصل از آن‏‏ها در قالب یک طرح لاتیس سه‏‏گانه با 49 تیمار در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی صفی‏‏آباد واقع در شهرستان دزفول در سال زراعی 1387‏ـ 1388 بررسی شدند. صفات بررسی‏شده شامل طول ریشه، قطر ریشه و ارتفاع طوقه بودند. نتایج حاصل از تجزیة واریانس نشان داد که بین تیمارها برای صفات طول ریشه و ارتفاع طوقه در سطح احتمال یک‏درصد و برای صفت قطر ریشه در سطح احتمال پنج‏درصد تفاوت معنا‏دار وجود دارد. بیشترین میزان وراثت‏‏پذیری عمومی برای صفات مطالعه‏شده مربوط به صفت طول ریشه بود. در کنترل صفت طول ریشه نقش اثرهای غیر‏افزایشی ژن‏‏ها بیشتر از اثرهای افزایشی بود. همچنین برای صفات قطر ریشه و ارتفاع طوقه اثرهای افزایشی ژن‏‏ها مهم‏تر از اثرهای غیرافزایشی بود. ترکیب‏‏پذیری عمومی ژنوتیپ‏‏ها برای هر سه صفت مورفولوژیک در سطح احتمال پنج‏درصد معنا‏دار بود. جهت ارزیابی پتانسیل ژنوتیپ‏‏های والدینی از روش گرافیکی gge biplot استفاده شد. ژنوتیپ ‏ 7173 ترکیب‏‏پذیری عمومی مثبت و معنا‏دار برای قطر ریشه داشت. همچنین بهترین هیبریدها برای صفات طول ریشة کوتاه‏‏تر، قطر ریشة بیشتر و ارتفاع طوقة کمتر به‏ترتیب هیبریدهای 7173 × 436،  436-104 × 436و 436 × 261 بودند.